21-29 Kasım tarihleri Avrupa Atık Azaltım Haftası (European Week for Waste Reduction – EWWR) olarak bilinmektedir. Bu kapsamda, 2009 yılından itibaren ürünlerin geri dönüşümü ve yeniden kullanımı, aynı zamanda atık azaltma konusunda farkındalık oluşturmaya yönelik stratejilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Son yıllarda, okyanuslar ve denizlerin kirliliği dünyanın ve ülkelerin gündeminde yer alan en önemli çevre kirliliği sorunlarından birisidir. Her yıl okyanuslara ve denizlere atılan çöp miktarı giderek artmakta ve bu miktarın 2040 yılına kadar yaklaşık üç katına çıkacağı tahmin edilmektedir. Okyanus ve denizlerin kirliliği üç başlıkta incelenmektedir. 1. Karasal kaynaklı: Endüstriyel ve evsel atıklar gibi; 2. Deniz ulaşımı kaynaklı: Kazalar ve gemilerden kaynaklanan atıklar gibi; 3. Diğer faktörlerden kaynaklı: Atmosferik salınımlar, Maden ve turizm kaynaklı atıklar gibi (ÇOB, 2010). Bu atık kaynakları arasında yer alan ve önemli sorunlara neden olan atık türü plastiktir. Plastik atığı, çevresel kirliliğe neden olmakta ve ayrıca, denizde yaşayan canlıların yaşamlarını da tehdit etmektedir. Aynı zamanda, plastiğin daha sonra geri dönüştürülebilirliği zorlu bir süreç doğurmaktadır (Ronkay vd., 2021). Plastiklerin çoğu, çok hızlı bir şekilde atık haline gelen paketleme için kullanılmaktadır. 1950 ile 2015 arasında, yaklaşık 6300 milyon mt (Metrik Ton; Sadece Ton yazılabilir.) birincil ve ikincil (geri dönüştürülmüş) atık üretilmiş ve bunların yalnızca %9’u geri dönüştürülmüştür. %12’si ise yakılmış, %79’u çöplüklerde biriktirilmiş veya yasa dışı olarak atılmıştır (Czigany, 2020). Ne yazık ki, sorumsuz davranışlar nedeniyle bu atıkların birçoğu çevreye bırakılıyor veya denizlere atılıyor. Plastik gibi atıklar okyanuslara ve denizlere nasıl giriyor? Sorumlu bizleriz. Plastikleri çöpe atalım veya atmayalım, bu atıkların bir şekilde denize girme olasılığı vardır. Bu nedenle plastik üretiminin kısıtlanması öncelikli çözüm olsa da kullanımını gönüllü olarak kısıtlamak bireysel düzlemde atabileceğimiz bir adım.

Kaynakça:

ÇOB, (T.C. Çevre Ve Orman Bakanlığı). (2010). Gemi Atıkları Yönetimi. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü. Deniz ve Kıyı Yönetimi Dairesi Başkanlığı. Gaziantep.

Ronkay, F., Molnar, B., Gere, D., Czigany, T., (2021). Plastic waste from marine environment: Demonstration of possible routes for recycling by different manufacturing technologies. Waste Management, Volume 119, 101-110.

Czigany, T., (2020). Disposable or single-use plastics? Neither!!! Recyclable orreusable  plastics!.  Express  Polym.  Lett.  14.